هزری خۆکوژی میتافیورێکی ترسناکە بۆ هەلومەرجێکی زۆر سامناک و نائاگایی،پەرشبوونی مرۆڤە لە نێوان ژیان بۆ کوێم دەبات، عەقڵ چیم لێ دەکات؟

سەرەڕای پێشکەوتنی مرۆڤ لەهەموو ڕووەکانەوە، کەچی دیاردەی خۆکوشتن لە تەواوی جیهان ڕوو لە هەڵکشانە، بێگومان کوردستانیش بێ بەش نەبووە لەم دیاردەیە.

خۆكوشتن گەیشتنی مرۆڤە بە دوا ئاكامەكانی ژیان و نەدۆزینەوەی ڕێگاچارە بۆ چارەسەری كێشەكانی.

* لە زمانی کوردیدا پێی دەڵێن:

- خۆكوشتن یان خودكوژی؛ هەندێ جاریش بە (مردنی دەستكرد ناو دەبرێت)

- فرۆید ئاوەها خۆكوشتنی‌ لێك دەدایەوە: "ئەوەی خۆی دەكوژێ، دژایەتیی خۆی دەكات.".

هەموو دیاردەیەک کۆمەڵێک هۆکاری هەیە بۆ ئەوەی بگاتە ئەم بیرکردنەوە نایەتیە، وەهەروەها هەموو دیاردەیەک و حاڵەتێکیش بە دوورنیە لە چارەسەر.


* هۆكارەكانی پاڵنەری خۆكوشتن:

١- هۆكاری دەروونی: دەروونزانەكان بڕوایان وایە كۆمەڵێك گرفتی دەروونی وا لە مرۆڤ دەكات پەنا بباتە بەر خۆكوشتن، بۆ نمونە فڕۆید دەڵێت لە ئەنجامی زاڵبوونی (منی باڵا)
بە شێوەیەكی لە ڕادەبەدەر بە سەر (ئەو) وا لە مرۆڤ دەكات هەموو هەڵەیەكی بچووك بە تاوان بزانێت، بەردەوامی و دووبارە كردنەوەی ئەم هەڵانە وای لێ دەكات تووشی خەم ببێت و ناچاری بكات پەنا بباتە بەرخۆكوشتن بۆ ئەوەی خۆی لە گوناهەكانی پاك بكاتەوە.


٢- هۆكاری كۆمەڵایەتی: بێگومان هۆكارە كۆمەڵایەتیەكان ڕۆڵێكی سەرەكییان هەیە بۆ سەر هەڵدانی دیاردەی خۆكوشتن، چونكە مرۆڤ بونەوەرێكی كۆمەڵایەتیەو، هەموو هەڵسوكەوتەكانی لە ئەنجامی كارلێككردنی لەگەڵ دەوروبەر دەبێت، بۆیە لێكترازانی خێزان و نەمانی پەیوەندییە ڕۆحییەكان لە نێوانیاندا، هۆكارێكە بۆ ئەوەی مرۆڤ هەست بە نامۆیی و گۆشەگیری بكات، لەدوایشدا دوور نیە پەنابباتە بەر خۆكوشتن، بۆ ئەوەی لەم بارودۆخە ڕزگاری ببێت.

٣- هۆكاری ئابووری: هەژاری، بێكاری بەربڵاو و بێهیوایی، نزمی ئاستی داهات و دەرامەتی تاكە كەس، كاریگەری بەهێزی هەیە لە دروستكردنی ئارەزوو و حەزی خۆكوژی یان زۆر جار ڕووخان و لەدەستچوونی لایەنی ئابووری هەندێك كەس دەبێتە هۆی خۆكوشتنیان.


٤- نەخۆشی یە درێژخایەنەكان: تووشبونی تاك بە نەخۆشی یە درێژخایەنەكان شوێنەواری نایەتی لەسەر تاك و كۆمەڵگا بە جێ دەهێڵێ لە ئەنجامی هەستكردنی تاك بەبێ توانایی، زۆر جاریش ئەم نەخۆشیە پاڵ بە تاكەوە دەنێن بۆ كۆتایی هێنان بە ژیانیان و داواكردنی بە ئاشكرایی هەرچی زووتری مردن و ڕزگاری بونیەتی، وە زۆرێك لە مرۆڤ پێیان وایە ئەمجۆرە نەخۆشیانە خۆكوشتنێكی هێواشە.

٥- هەبوونی كەشی خۆكوژی و بەردەستی هۆكارەكان یەكێكی ترە لە هۆكارەكانی خۆكوژیی،  ئێستادا لەهەرێمی كوردستان هەڵگرتن و كڕین و فرۆشتنی چەك، لەلایەن هاوڵاتیانەوە بەشێوەیەكی بەرچاو بەدیدەكرێت و لە زۆرینەی بازاڕەكانی شارو شارۆچكەكاندا  بەئاشكراو بە دیار چاوی داواكاری گشتی و دادگاكانەوە دەفرۆشرێت، هاوكات لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە مۆڵەتی هەڵگرتنی چەك بەهەندێك لە هاوڵاتییان دەدرێت، كە باش دەزانن پێویست نیەو ئەگەری خراپ بەكارهێنانیان زۆرترە، كە ئەوەش یەكێكە لەهۆكارەكانی زیادبوونی كوشتن و خۆكوشتن لە هەرێمدا، كاتێكیش تاوانێك لەو شێوەیە ئەنجام دەدرێت كاردانەوەكان توند نین و بواری چەندبارەبوونەوە دەڕەخسێنن.

* چارەسەرەکانی خۆکوشتن:

دەتوانرێت بە شێوەیەكی زانستی بۆ زاڵبوون بە سەر گیروگرفتە دەروونی و كۆمەڵایەتیەكان چەندین كەس لە خۆكوشتن یان ئەزموون كردنی شێـتانە ڕزگار بكەن لەوانە:

١- نەهێشتنی تەنیایی و نامۆیی، گۆشەگیری تاك لە ناو كۆمەڵ ئەویش لە ڕێگەی بەهێز كردنی پەیوەندییە كۆمەڵایەتیەكان.

٢- ئاگاداركردنەوەی كەسانی نزیكی بۆ ئەوە لە نزیكەوە تێبینی گرفتەكانی بكەن.

٣- پیاوانی ئایین لە ڕێگای پەیامەكانیانەوە دەتوانن چارەسەرێكی باش بن بۆ نەهێشتنی دیاردەكە، وەكو بەهێزكردن و بڵاوكردنەوەی بیروباوڕی ئایینی، چونكە باوەڕبوون و ترسان لە سزای دوارۆژ، زۆر كەس لە خۆكوشتن ڕزگار دەكات.

٤- تێبگەیەنرێت كە كوشتنی خۆیان هیچ لە ژیان ناگۆرێ، تەنها ماوەی چەند ڕۆژێك خەمیان بۆ دەخورێت و پەرۆشیان دەبن، دوای لەبیریان دەچنەوە، چونكە هەندێ كەس بە خەیاڵی خۆیان بە خۆكوشتنیان تۆڵە لە كەسانی تر دەكەنەوە و هەتا هەتایە تووشی خەم و خەفەتیان دەكەن.

٥- بەهێزکردن و بڵاوکردنەوەی باوەڕ بەخۆبوون لە لای تاکەکان، بە تایبەت ئەوانەی هەست بەبێ توانایی دەکەن.

٦- سۆشیال میدیاو دەزگاکانی ڕاگەیاندن هۆکاری سەرەکی و گرنگن لە هۆشیارکردنەوەی خەڵک.

٧- هۆشیاركردنەوە و زیادكردنی زانیاری خەڵك كە خۆكوشتن حاڵەتێكی ژیریی نیە و بۆیان ڕوون بكرێتەوە چارەسەرێكی دروستیش نیە بۆ زاڵبوون بە سەر كێشەكان، بەڵكو دیاردەیەكی كۆمەڵایەتیە.

ئامادەکردنی:
نەدوە نەجمەدین
مامۆستا لە پەیمانگەی کۆمپیوتەری ڕانیەی ناحکومی